细说ประโยคความซ้อน

 

 ประโยคความซ้อน 

 

  ประโยคความซ้อน คือ ประโยคที่มีใจความสำคัญเพียงใจความเดียว ประกอบด้วยประโยคความเดียวที่มีใจความสำคัญ เป็นประโยคหลัก (มุขยประโยค) และมีประโยคความเดียวที่มีใจความเป็นส่วนขยายส่วนใดส่วนหนึ่งของประโยคหลัก เป็นประโยคย่อยซ้อนอยู่ในประโยคหลัก (อนุประโยค) โดยทำหน้าที่แต่งหรือประกอบประโยคหลัก ประโยคความซ้อนนี้เดิม เรียกว่า สังกรประโยค 

อนุประโยคหรือประโยคย่อยมี 3 ชนิด ทำหน้าที่ต่างกัน ดังต่อไปนี้ 

 

1、 ประโยคย่อยที่ทำหน้าที่แทนนาม (นามานุประโยค) อาจใช้เป็นบทประธานหรือบทกรรม หรือส่วนเติมเต็มก็ได้ ประโยคย่อยนี้เป็นประโยคความเดียวซ้อนอยู่ในประโยคหลักไม่ต้องอาศัยบทเชื่อมหรือคำเชื่อม 

 

ตัวอย่างประโยคความซ้อนที่เป็นประโยคย่อยทำหน้าที่แทนนาม 

• คนทำดีย่อมได้รับผลดี 

คน...ย่อมได้รับผลดี : ประโยคหลัก 

คนทำดี : ประโยคย่อยทำหน้าที่เป็นบทประธาน 

 

• ครูดุนักเรียนไม่ทำการบ้าน 

ครูดุนักเรียน : ประโยคหลัก 

นักเรียนไม่ทำการบ้าน : ประโยคย่อยทำหน้าที่เป็นบทกรรม 

 

2、ประโยคย่อยที่ทำหน้าที่เป็นบทขยายประธานหรือบทขยายกรรมหรือบทขยายส่วนเติมเต็ม (คุณานุประโยค) แล้วแต่กรณี มีประพันธสรรพนาม (ที่ ซึ่ง อัน ผู้) เชื่อมระหว่างประโยคหลักกับประโยคย่อย 

ตัวอย่างประโยคความซ้อนที่ประโยคย่อยทำหน้าที่เป็นบทขยาย 

 

• คนที่ประพฤติดีย่อยมีความเจริญในชีวิต 

ที่ประพฤติ ขยายประธาน คน 

- คน...ย่อมมีความเจริญในชีวิต : ประโยคหลัก 

- (คน) ประพฤติดี : ประโยคย่อย 

 

• ฉันอาศัยบ้านซึ่งอยู่บนภูเขา 

ซึ่งอยู่บนภูเขา ขยายกรรม บ้าน 

- ฉันอาศัยบ้าน : ประโยคหลัก 

- (บ้าน) อยู่บนภูเขา : ประโยคย่อย 

 

3、 ประโยคย่อยที่ทำหน้าที่เป็นบทขยายคำกริยา หรือบทขยายคำวิเศษณ์ในประโยคหลัก (วิเศษณานุประโยค) มีคำเชื่อม (เช่น เมื่อ จน เพราะ ตาม ให้ ฯลฯ) ซึ่งเชื่อมระหว่างประโยคหลักกับประโยคย่อย 

 

ตัวอย่างประโยคความซ้อนที่ประโยคย่อยทำหน้าที่เป็นบทกริยาหรือบทขยายวิเศษณ์ 

 

• เขาเรียนเก่งเพราะเขาตั้งใจเรียน 

เขาเรียนเก่ง : ประโยคหลัก 

(เขา) ตั้งใจเรียน : ประโยคย่อยขยายกริยา 

 

• ครูรักศิษย์เหมือนแม่รักลูก 

ครูรักศิษย์ : ประโยคหลัก 

แม่รักลูก : ประโยคย่อย (ขยายส่วนเติมเต็มของกริยาเหมือน)