ทำขวัญข้าว

 

ชื่อ:ทำขวัญข้าว

ภาค :ภาคกลาง

จังหวัด :ชัยนาท

ช่วงเวลา :กลางเดือน ๑๐ ประมาณเดือนตุลาคม - พฤศจิกายน ของทุกปี

 

ลักษณะความเชื่อ

  เชื่อว่าถ้าได้ทำขวัญข้าว และถ้าพระแม่โพสพได้รับเครื่องสังเวยแล้ว ไม่ทำให้เมล็ดข้าวล้ม หนอน สัตว์ต่าง ๆ มากล้ำกราย ได้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์ ตลอดจนถวายแก่พระสงฆ์เมื่อข้าวนาสุกดีแล้ว เมื่อนวดข้าวเสร็จก็จะกำหนดวันพฤหัสบดีหรือวันศุกร์นำข้าวขึ้นยุ้ง ชาวบ้านก็จะมาร่วมทำขวัญข้าว ร้องเพลงทำขวัญแม่โพสพ

 

เครื่องสังเวย

  ให้นำเครื่องสังเวยไปบูชาแม่โพสพในแต่ละครั้ง

๑. ช่วงข้าวในนากำลังตั้งท้อง

-กล้วย อ้อย ถั่ว งา ส้ม อย่างละ ๑ คำใส่ตะกร้าสาน

-หมาก พลูจีบ ๑ คำ

๒. เมื่อเกี่ยวข้าวและนำขึ้นยุ้งข้าว

- หมาก พลูจีบ ๑ คำ

- บุหรี่ ๑ มวน

- ข้าวที่เกี่ยวแล้ว ๑ กำ

- ผ้าแดง ผ้าขาว ขนาด ๑ คืบ อย่างละ ๑ ผืน

 

ความสำคัญ

  การทำขวัญข้าวนั้น เป็นการสร้างขวัญและกำลังใจให้กับชาวนาให้รู้ว่า การทำนาปลูกข้าวของตนนั้น จะไม่สูญเปล่า เพราะพระแม่โพสพเป็นผู้ดูแล และเมื่อมีการเกี่ยวข้าวก็จะมาช่วยกันเกี่ยวข้าว เป็นการสร้างความสมัครสมานสามัคคี และที่สุดคือการร่วมสนุกสนานเมื่อทุกคนเหนื่อยยาก และประสบความสำเร็จด้วยดี

 

พิธีกรรม

  ช่วงแรกเมื่อข้าวตั้งท้อง ชาวนาจะนำตาแหลวไปปักไว้ที่หัวนา และขอบูชาพระแม่โพสพ ให้รับเครื่องสังเวย อันประกอบด้วยกล้วย อ้อย ถั่ว งา ส้ม มัดแขวนไว้กับตาแหลว และนำหมาก พลูจีบ ๑ คำ ใส่กรวยไว้หัวนา เมื่อถึงช่วงเกี่ยวข้าว ก็จะเอาหมาก พลูจีบ ๑ คำ บุหรี่มวน ๑ มวน ไปเชิญพระแม่โพสพ ผู้หญิงจะเกี่ยวข้าว ๑ กำ นำไปบูชาเป็นข้าวแม่โพสพในยุ้ง พร้อมผ้าแดง ผ้าขาว ขนาด ๑ คืบ อย่างละ ๑ ผืนใส่กระบุง