ท้าวสหัมบดีพรหม

 

ชื่อ：ท้าวสหัมบดีพรหม

ภาค ：ภาคกลาง

จังหวัด ：กรุงเทพมหานคร

 

  ท้าวสหัมบดีพรหม สถิตอยู่บนพรหมโลกชั้นที่ ๑๖ อกนิฏฐสุทธาวาสภูมิ สำเร็จจตุตฌานชั้นสูงสุด เป็นผู้ส่งเสด็จพระพุทธองค์ครั้งเสด็จขึ้นไปเทศนาโปรดพุทธมารดา เป็นผู้ถวายอัฐบริขาร เป็นผู้ทูลอาราธนาพระพุทธองค์ให้แสดงพระสัทธรรมเทศนาโปรดเวไนยสัตว์ และเป็นผู้พยากรณ์พุทธกัลป์

ตำนานกล่าวเล่าว่า ครั้งหนึ่งเมื่อพระพุทธองค์ตรัสรู้เป็นองค์พระสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว จะไม่แสดงพระสัทธรรมเทศนาที่ได้บรรลุโปรด ทรงเห็นว่าเป็นธรรมที่มีความละเอียด จะมีใครรู้เรื่องสักกี่คน ท้าวสหัมบดีทราบความและกล่าวคำปริวิตกว่า "โอ้หนอ โลกจะฉิบหายแหลกลานลงเสียแล้วหนอ" เสียงดังทั่วหมื่นโลกธาตุ จึงเสด็จลงมาพร้อมด้วยเทพบริษัท ทรงกราบทูลอาราธนาองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าให้แสดงพระสัทธรรมเทศนา ในคำอาราธนาธรรมตอนหนึ่งว่า พรหมา จโลกาธิปติ สหัมปติ กัตอัญชลี อันธิวรัง อยาจถสันตีธ ปรซักขชาติกา เทเสตุ ธัมมัง อนุกัมปิมัง ปซัง ซึ่งแปลความหมายว่า ท้าวสหัมบดีพรหม อัญชลีกราบทูลอาราธนาองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงคุณอันประเสริฐ ว่าสัตว์ในโลกทั้งหลายนี้ ที่มีกิเลสเบาบางพอที่จะฟังธรรมของพระองค์ได้นั้นยังมีอยู่ ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าแสดงพระสัทธรรมเทศนาโปรดชาวโลกในครั้งนี้เทอญ

พระพุทธองค์ทรงกล่าวตอบท้าวสหัมบดี "เราตถาคตจะได้เปิดประตูอมตธรรมต้อนรับชนผู้ใคร่สดับซึ่งเราชำนาญดีในหมู่มนุษย์" และทรงเห็นความแตกต่างของระดับสติปัญญาแบ่งได้ ๔ ระดับ ดังนี้

ระดับที่ ๑ เปรียบเหมือนดอกบัวที่ชูดอกออกไสวอยู่บนพื้นน้ำพอได้รับแสงพระอาทิตย์ก็บาน เปรียบได้กับมนุษย์ที่ฉลาดมาก เพียงฟังธรรมครั้งแรกก็เข้าใจได้ทันที

ระดับที่ ๒ เปรียบเหมือนดอกบัวโผล่พ้นน้ำและจะบานในวันรุ่งขึ้น เปรียบได้กับมนุษย์ที่ฉลาดพอประมาณ ต้องใช้เวลาฟังธรรมถึง ๒ ครั้ง จึงจะเข้าใจ

ระดับที่ ๓ เปรียบเหมือนดอกบัวที่อยู่ภายใต้น้ำหล่อเลี้ยงไว้ ต้องรอเวลาหลายวันจึงจะโผล่ขึ้นมาบาน เปรียบได้กับมนุษย์ที่ฉลาดน้อยต้องใช้เวลาในการอบรมสั่งสอนจึงจะเข้าใจ

ระดับที่ ๔ เปรียบเหมือนดอกบัวที่จมอยู่ลึกภายใต้น้ำไม่มีโอกาสจะโผล่พ้นน้ำต้องเป็นเหยื่อปลาและเต่า เปรียบได้กับมนุษย์ที่โง่ทึบและสอนให้รู้ได้ยาก

ท้าวสหัมบดีพรหมเมื่อทราบว่าพระพุทธองค์ทรงแสดงธรรมโปรดมนุษยโลกทั้งหลายก็อัญชลีแล้วกระทำประทักษิณ อันตรธานหายไปจากสถานที่นั้น กลับสู่พรหมวิมานในพรหมโลก